Του Γιώργου Λαουτάρη
Άλλο μια γενική και αόριστη αίσθηση σχετικά με το “πώς γίνονται τα πράγματα στην Ελλάδα”, άλλο μια συγκεκριμένη και επώνυμη καταγγελία από έναν Δήμαρχο που φτάνει στο κατώφλι του εισαγγελέα. Ο λόγος για τις πρακτικές των εργολάβων δημοσίων έργων, για τις οποίες ο καθένας έχει μια άποψη, άλλοτε τεκμηριωμένη άλλοτε όχι. Στο Δημοτικό Συμβούλιο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης όμως, την Τρίτη 8 Δεκεμβρίου 2015, ο δήμαρχος Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, διατύπωσε μια συγκεκριμένη και αδιαμφισβήτητη καταγγελία, η οποία δεν χωρά πολλές αναγνώσεις.
Όπως αποκάλυψε, σε πρόσφατο (17 Νοεμβρίου 2015) ανοιχτό διαγωνισμό με το σύστημα προσφοράς με ενιαίο ποσοστό έκπτωσης που διενεργήθηκε στο Δημαρχείο της Βάρης, σημειώθηκε προσυνεννόηση των συμμετεχόντων με σκοπό το ποσοστό της έκπτωσης να παραμείνει σε χαμηλό επίπεδο.
Το έργο αφορούσε τη Συντήρηση των Σχολικών Συγκροτημάτων του Δήμου για το 2016 για το οποίο το προϋπολογισθέν ποσό ανέρχεται σε 400.000 ευρώ. Όπως εξήγησε ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, τα τεύχη του διαγωνισμού παρέλαβαν 97 εργολήπτριες εταιρείες, από τις οποίες οι 40 προσκόμισαν εγγυητική επιστολή ύψους 44.000 ευρώ για να συμμετέχουν στη διαγωνιστική διαδικασία. Σύμφωνα με τα δημοτικά στελέχη, η μεγάλη προσέλευση εταιρειών που παρατηρήθηκε αποτελούσε εγγύηση για να παρασχεθεί τελικά μεγάλη έκπτωση.
Άλλωστε, μια σειρά από ανάλογους διαγωνισμούς που έχουν διεξαχθεί φέτος στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, δείχνει ότι οι εργολήπτριες εταιρείες έχουν το περιθώριο να συμπιέζουν κατά πολύ τα κόστη τους ή να μικραίνουν το ποσοστό κέρδους τους. Για παράδειγμα, μόλις την 1η Δεκεμβρίου 2015, αναδείχθηκε ως ανάδοχος ανάλογου δημοτικού έργου (“Ανακατασκευές δημοτικών κτιρίων”) που είχε προϋπολογισμό 100.000 ευρώ, τεχνική εταιρεία που κατά τη διαγωνιστική διαδικασία προσέφερε έκπτωση 63%!
Παρόλ’ αυτά, ο ελεύθερος ανταγωνισμός δεν αφέθηκε να λειτουργήσει ευεργετικά για το δημόσιο συμφέρον, όπως θεωρητικά αναφέρεται στα βιβλία των νεοκλασικών οικονομολόγων. Αντιθέτως, όπως ο Δήμαρχος ανέφερε, πραγματοποιήθηκε μια συγκέντρωση των εκπροσώπων των εταιρειών πριν εισέλθουν στην αίθουσα του διαγωνισμού, στο χώρο στάθμευσης του Δημαρχείου. Εκεί, δημόσια και χωρίς καμία ιδιαίτερη συστολή, ακούστηκε μία εκπρόσωπος να αναφέρει στους υπόλοιπους πως “δεν μπορείτε να μοιράζετε τα λεφτά ΜΑΣ στους Δήμους”.
Και ω του θαύματος, από τις 40 εταιρείες που είχαν λάβει τεύχη για το διαγωνισμό, τελικώς προσήλθαν μόλις 6. Οι δε προτάσεις που κατέθεσαν είχαν μια ασυνήθιστη μορφή. Προσέφεραν εκπτώσεις 8%, 9%, 10%, 11%, 12% και 13%. Ανάδοχος αναδείχτηκε ο εργολάβος με τη “μεγαλύτερη” προσφορά, δηλαδή 13%.
Εδώ όμως η δημοτική αρχή πάτησε πόδι. Εν αρχή κάλεσε κατ’ ιδίαν τον ανάδοχο να παραχωρήσει επιπλέον έκπτωση, κάτι που εκείνος αρνήθηκε. Εν συνεχεία, στη συνεδρίαση της Οικονομικής Επιτροπής που ακολούθησε, το πρακτικό της δημοπρασίας απορρίφθηκε ως μη συμφέρον για το Δήμο και ο διαγωνισμός κηρύχθηκε άγονος. “Θα ήταν έγκλημα αν αφήναμε αυτό το γαϊτανάκι να συνεχιστεί, έχοντας εγκρίνει πρόγραμμα έργων 3,5 εκατομμυρίων ευρώ”, είπε ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος στο μικρόφωνο του Δημοτικού Συμβουλίου, κάνοντας λόγο για “στημένη και προσυνεννοημένη διαδικασία”. “Τη διαφθορά που έφερε τη χώρα σε αυτό το σημείο, πρέπει να την χτυπάμε στο κεφάλι”, πρόσθεσε. Και όπως ανακοίνωσε, το φάκελο της υπόθεσης θα τον κατέθετε με μηνυτήρια αναφορά στον εισαγγελέα.
Τα ποσά δεν είναι μικρά. Αν το έργο κατοχυρωνόταν στον εργολάβο που έδωσε 13% έκπτωση, σημαίνει ότι αυτό θα κόστιζε στον Δήμο 348.000 ευρώ. Αν όμως δινόταν η αναμενόμενη από τους υπηρεσιακούς παράγοντες έκπτωση 50%, θα κόστιζε μόλις 200.000 ευρώ. Αυτή η διαφορά των 148.000 ευρώ σε ένα έργο ρουτίνας ενός μεσαίου Δήμου της Αττικής είναι όλο το “λίπος” αλλά και η ουσία της συζήτησης περί δημόσιου χρήματος. Θα μπορούσε να γίνει ένα πρόγραμμα οδοποιίας σε μια περιοχή που το έχει ανάγκη, όπως η Βάρη, και να στρωθούν κάποια μέτρα ασφάλτου στους σημερινούς χωματόδρομους. Ή θα μπορούσε να γίνει προσωπική περιουσία ενός ή περισσότερων εμπλεκομένων στα δημόσια έργα.
Ένα ανορθολογικό σύστημα
Ένα ερώτημα που προκύπτει αβίαστα είναι: Πώς καθορίζονται οι τιμές στον προϋπολογισμό ενός δημόσιου έργου; Η απάντηση είναι ότι ισχύουν “τιμές μονάδας” που ορίζει η κυβέρνηση και το ΤΕΕ οι οποίες όπως αποδεικνύεται από την πράξη ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα.
Η οικονομική κρίση και η μεγάλη ύφεση που περνά ο κατασκευαστικός τομέας έφερε για πρώτη φορά στο προσκήνιο τη λειτουργία του ανταγωνισμού, η οποία πλέον επιφέρει πολύ μεγάλες εκπτώσεις κατά τη διεκδίκηση δημόσιων έργων. Το γεγονός αυτό με τη σειρά του υπογραμμίζει το περιθώριο κέρδους που όλα αυτά τα χρόνια απολάμβαναν οι εργολάβοι, με τις ευλογίες πάντα του κράτους.
Όμως η δέσμευση και μόνο των ποσών αυτών στους προϋπολογισμούς των δημόσιων φορέων και των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης συγκεκριμένα, σημαίνει ότι πολύτιμοι πόροι παραμένουν κλειδωμένοι για ένα διάστημα. Ανεξαρτήτως της όποιας έκπτωσης τελικά θα δοθεί, το σύστημα των φουσκωμένων δήθεν “πλαφόν” που κατεβαίνουν σε ποσοστό άνω του 50%, είναι ανορθολογικό, δαπανηρό και απαιτείται η αναθεώρησή του.
Από την άλλη μεριά αποκαλύπτει την πραγματική “Ελλάδα των εργολάβων” αλλά και τον τρόπο με τον οποίο χτίστηκαν διάφορες ιδιωτικές αυτοκρατορίες με τα χρήματα του δημόσιου ταμείου.
