Του Γιώργου Λαουτάρη
Σε μια κλιμακούμενη ένταση, που αντικειμενικά οδηγεί στη σύγκρουση και όχι στη σύνθεση, βαίνουν οι σχέσεις της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας με την κυβέρνηση στο μείζον θέμα της αλλαγής του “Καλλικράτη”. Οι εκπρόσωποι των δημάρχων απορρίπτουν συνολικά και ασυζητητί τις θέσεις που αποτύπωσε σε πόρισμα η Επιτροπή για τη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Αυτοδιοίκησης και εμμένουν στις θέσεις του Συνεδρίου που διοργάνωσε η ΚΕΔΕ τον Οκτώβριο του 2016 στο Βόλο.
Από τη δημοσιοποίηση του Πορίσματος της Επιτροπής του υπουργείου μέχρι σήμερα, ο Πάνος Σκουρλέτης και ο Γιώργος Πατούλης έχουν ξεκινήσει παράλληλα ένα μεγάλο γύρο επαφών με δημάρχους σε όλη τη χώρα. Κατά την ΚΕΔΕ, οι συζητήσεις αυτές προετοιμάζουν μια έκτακτη “Συνέλευση της Αυτοδιοίκησης” την Τετάρτη 5 Απριλίου 2017 στο κέντρο της Αθήνας, όπου “θα προσδιοριστούν οι τρόποι και οι μορφές των αντιδράσεων της Αυτοδιοίκησης”.
Στην πράξη η ΚΕΔΕ δεν έχει καταθέσει μια ολοκληρωμένη αντίρρηση στα σημεία της κυβερνητικής πρότασης. Ο Γιώργος Πατούλης έκανε λόγο σε μία από τις τελευταίες του τοποθετήσεις στην Πάτρα για “πρόχειρες και ανέξοδες νομοθετικές ρυθμίσεις” και για “μεταρρύθμιση τύπου Μαυρογυαλούρου”. Ο εκπρόσωπος των δημάρχων καταλογίζει γενικόλογα στο υπουργείο Εσωτερικών την πρόθεση συγκέντρωσης στο κεντρικό κράτος όλων των αρμοδιοτήτων ώστε “να διαλύσει την αυτοδιοίκηση”.
“Κόκκινο πανί” για τους δημάρχους είναι φυσικά η αλλαγή του εκλογικού νόμου της Αυτοδιοίκησης και η υιοθέτηση απλής αναλογικής. Κατά τον Γιώργο Πατούλη, η αναλογική σύνθεση των συμβουλίων σημαίνει ότι “δεν θα μπορεί να διοικηθεί ένας τόπος”. Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ με έναν αυθαίρετο τρόπο συνδέει την υιοθέτηση απλής αναλογικής με την εισαγωγή ενός “δοτού” από την κυβέρνηση γραμματέα. Είπε συγκεκριμένα στην Πάτρα ότι έρχεται “ειδικός γενικός γραμματέας διορισμένος από την κεντρική λίστα της δημόσιας διοίκησης, που θα κάθεται στο σβέρκο της δημοτικής αρχής ως μακρύ χέρι της κυβέρνησης. Ο Δήμος θα διοικείται από αυτόν, εμείς απλώς θα τσακωνόμαστε στα Δημοτικά Συμβούλια”.
Η αλήθεια είναι πάντως ότι η πρόταση της Επιτροπής λέει το αντίθετο. Προτείνει συγκεκριμένα την “αναβάθμιση του ρόλου του Γενικού Γραμματέα του Δήμου, ώστε να αποφορτιστεί ο Δήμαρχος και οι Αντιδήμαρχοι από τις αμιγώς διεκπεραιωτικές και διαχειριστικές αρμοδιότητες και να είναι σε θέση να επιτελούν τον πολιτικό και επιτελικό τους ρόλο, παραμένοντας ωστόσο ο Γενικός Γραμματέας πολιτικό στέλεχος του Δήμου (μετακλητός)”. Είτε ο Γιώργος Πατούλης και οι συνεργάτες του δεν βρήκαν χρόνο να διαβάσουν αναλυτικά την κυβερνητική πρόταση, είτε παίζεται ένα παιχνίδι εντυπώσεων.
Ο Γιώργος Πατουλης χαρακτήρισε πάντως το Πόρισμα “προχειρογραμμένο, με άτακτες σκέψεις, χωρίς ενιαία γραμμή” και κατηγόρησε την Επιτροπή ότι δεν συμπεριέλαβε σε αυτό τις θέσεις που κατέθεσε η ΚΕΔΕ για όσο διάστημα συμμετείχε στις εργασίες της. “Ή δεν υπάρχει δυνατότητα σοβαρού σχεδιασμού ή δεν θέλουν να κάνουν μεταρρυθμίσεις”, είπε ο επικεφαλής των δημάρχων στην κριτική του, προτείνοντας να χρησιμοποιηθεί ως βάση διαλόγου για την όποια μεταρρύθμιση οι θέσεις του Συνεδρίου του Βόλου. Στην πραγματικότητα βέβαια, το Συνέδριο του Βόλου υιοθέτησε μια μελέτη που εκπόνησε το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η οποία επικεντρώνεται στο ζήτημα της φορολογικής αποκέντρωσης, χωρίς να διατυπώνει μια συνολική πρόταση μεταρρύθμισης του “Καλλικράτη”. Είναι φανερό ότι τα δύο κείμενα δεν επικοινωνούν πουθενά.
Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ σε κάθε του τοποθέτηση ζητά τη μεταφορά αρμοδιοτήτων του κράτους στους Δήμους, συνδέοντας την αποκέντρωση αυτόματα με την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Δεν έχει όμως αιτιολογηθεί ποτέ επαρκώς η σύνδεση αυτή. Επικαλείται συχνά τις ευρωπαϊκές πρακτικές, θεωρώντας αξιωματικά ότι είναι “οι βέλτιστες”, από μόνη της όμως αυτή η θέση δεν πείθει για το αν είναι κατάλληλη για τη χώρα μας η υιοθέτηση κάθε μίας από τις προτεινόμενες αλλαγές. Τέλος, από τις προτάσεις της ΚΕΔΕ σχετικά με τον “Καλλικράτη” λείπει συστηματικά μια ολοκληρωμένη πολιτική πρόταση για τη διακυβέρνηση των Δήμων, τη δημοκρατία και την κοινωνική συμμετοχή. Αν προσθέσουμε τις νύξεις για κατάργηση των Δημοτικών Κοινοτήτων, την κατάργηση της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης και τη γενναία μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων, διατηρώντας στα υπόλοιπα σημεία το θεσμικό πλαίσιο ως έχει, τότε βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι η ΚΕΔΕ επιθυμεί απλώς μία γιγάντωση του δημαρχοκεντρικού μοντέλου.
Γρίφος η ημερομηνία των εκλογών
Ένα από τα σημεία της προτεινόμενης μεταρρύθμισης του “Καλλικράτη” είναι η αποσύνδεση των τοπικών εκλογών από τις ευρωεκλογές. Αν η θέση αυτή γίνει νόμος του κράτους και πλέον οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές διεξάγονται τέλη Οκτωβρίου – αρχές Νοεμβρίου, με ανάληψη καθηκόντων της νέας διοίκησης την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους, τότε τίθεται το ερώτημα τι θα γίνει με τις επικείμενες εκλογές, που προγραμματίζονται βάσει “Καλλικράτη” για τον Μάιο του 2019.
Κορυφαία στελέχη του υπουργείου Εσωτερικών σημείωσαν μιλώντας στον “Παλμό” ότι η αποσύνδεση από τς ευρωεκλογές είναι κεντρικό σημείο της κυβερνητικής βούλησης. Από εκεί και πέρα υπάρχει μια διπλή δυνατότητα: Να διεξαχθούν οι τοπικές εκλογές σύμφωνα με τον “Καλλικράτη” για μία τελευταία φορά, τον Μάιο του 2019 ή να μεταφερθούν για τον Οκτώβριο του 2019 με μια μικρή παράταση της θητείας των σημερινών διοικήσεων.
Πάντως, ενδεχόμενο επίσπευσης των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών για τον Οκτώβριο του 2018, κατά τις ίδιες πηγές δεν υπάρχει. Το σενάριο αυτό κυκλοφόρησε ως φήμη ευρέως, όμως -προς στιγμήν- διαψεύδεται. Ακόμη όμως κανείς δεν μπορεί να πει με ασφάλεια πότε θα στηθούν οι κάλπες της αυτοδιοίκησης.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 18 Μαρτίου 2017]
