Υπάρχει ζωή χωρίς πλαστική σακούλα;

Στήλες

Του Γιώργου Λαουτάρη

Το ερώτημα του τίτλου είναι κάτι παραπάνω από ρητορικό. Στην πραγματικότητα, η συνέχιση της ζωής στον πλανήτη για πολλά είδη εξαρτάται από την εξαφάνιση της πλαστικής σακούλας από τον πολιτισμό μας. Οι ρυθμοί παραγωγής και κατανάλωσης αυτού του βοηθητικού και αρκετά πρακτικού προϊόντος στο δυτικό κόσμο έχει μολύνει σε τέτοιο βαθμό πλέον τις θάλασσες, απειλώντας ευθέως την ισορροπία ολόκληρων οικοσυστημάτων, που πλέον επιστήμονες και γραφειοκράτες των Βρυξελλών έχουν πλέον πλήρως ευθυγραμμιστεί στο στόχο της εξάλειψης αυτού του σύγχρονου αγαθού που διατίθεται μεν δωρεάν σε απεριόριστες ποσότητες, πλην όμως τελικά “κοστίζει” πάρα πολύ.

Τα στοιχεία των επιστημόνων είναι εύγλωττα: Tο 60% των απορριμμάτων που βρίσκονται στον πυθμένα των ελληνικών θαλασσών είναι από πλαστικό. Το 30% των απορριμμάτων στους βυθούς των θαλασσών μας είναι πλαστικές σακούλες. Η ιδιότητα του πλαστικού να διασπάται σε μικρά κομμάτια απλώνει στον υδάτινο κόσμο ένα τεράστιο πλαστικό αποτύπωμα. Οι ερευνητές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την τοξικότητα σε όλα τα ψάρια από την είσοδο του πλαστικού στη διατροφική αλυσίδα της θαλάσσιας ζωής. Εκτιμάται ότι το 66% των φυσητήρων στην Ελλάδα, αυτού του εντυπωσιακού και θηριώδους θηλαστικού, έχουν υπολείμματα πλαστικού στο στομάχι τους.

Κάθε μέρα, σε όλο τον κόσμο, υπολογίζεται ότι διατίθενται δωρεάν στους καταναλωτές περισσότερες από 1 δισ. πλαστικές σακούλες μίας χρήσης. Στην Ελλάδα οι μετρήσεις δείχνουν ότι κάθε κάτοικος καταναλώνει 363 πλαστικές σακούλες το χρόνο. Δυστυχώς, τα ίχνη μιας πλαστικής σακούλας χάνονται για τους περισσότερους όταν την τοποθετήσουν στον κάδο απορριμμάτων. Η αλήθεια είναι όμως ότι εκεί ακριβώς είναι που ξεκινά το επικίνδυνο ταξίδι για το πλαστικό αυτό υλικό. Ο άνεμος και οι βροχές παρασέρνουν εύκολα τις σακούλες από τους κάδους ή και τους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων. Οι ποταμοί και λιγότερο οι ακτές γίνονται δίαυλοι διοχέτευσης των πλαστικών αυτών στις θάλασσες, όπου ξεκινούν τη φονική τους σταδιοδρομία για τη θαλάσσια ζωή που φυσικά διαρκεί δεκαετίες ολόκληρες.
Ένα στοιχείο που λίγοι γνωρίζουν είναι ότι οι λεγόμενες βιοδιασπώμενες σακούλες δεν είναι καθόλου οικολογικές ή φιλικές προς το περιβάλλον. Αντιθέτως, αυξάνουν τη ρύπανση, καθώς περιέχουν πρόσθετα που διασπούν τις σακούλες σε μικρότερα κομμάτια, που μένουν για πάντα στο περιβάλλον. Μια ακόμη άγνωστη ιδιότητα αυτού του υλικού είναι ότι απορροφά τοξικές χημικές ουσίες (όπως διοξίνες) και άλλους μικροοργανισμούς, τους οποίους μεταφέρει παντού κατά την κυκλοφορία του λόγω των θαλάσσιων ρευμάτων, απειλώντας ευθέως τα ψάρια που θα τα καταναλώσουν. Τέλος, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι λεπτές σακούλες μεταφοράς δεν ανακυκλώνονται, παρά μόνο σε ένα ποσοστό που κυμαίνεται στο 1-3%.

Η κατάσταση αυτή έχει θορυβήσει και τους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που από το 2015 έχουν υιοθετήσει μια Οδηγία προς όλα τα κράτη μέλη, σύμφωνα με την οποία έχουν τεθεί στόχοι περιορισμού της πλαστικής σακούλας. Σύμφωνα με την οδηγία αυτή (2015/720) τον Δεκέμβριο του 2019 το ετήσιο επίπεδο κατανάλωσης δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 90 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς ανά κάτοικο (επαναλαμβάνουμε: Στην Ελλάδα αντιστοιχούν σήμερα 363 σακούλες το χρόνο ανά κάτοικο). Ενώ για το 2025 ο στόχος περιορισμού της χρήσης πλαστικής σακούλας ορίστηκε στις 40 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς κατά κεφαλήν…

Δυστυχώς, όλες αυτές οι πληροφορίες παραμένουν σε έναν κύκλο ειδημόνων ή λίγων ευαισθητοποιημένων που διαθέτουν την πολυτέλεια του χρόνου να μελετήσουν και αλλάξουν καθιερωμένες συνήθειες της καθημερινότητας. Η αλήθεια είναι όμως ότι πρόκειται για μια απλή και καθόλου απαιτητική αλλαγή συνήθειας. Δεν μπορεί να συγκριθεί για παράδειγμα σε βαθμό δυσκολίας (για την οικονομία και την καθημερινότητα) με το οικολογικό αίτημα να αντικατασταθούν τα ορυκτά καύσιμα από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προκειμένου να αντιστραφεί η πορεία της κλιματικής αλλαγής. Εδώ ο στόχος είναι να απαλλαγούν οι θάλασσες από το 30% των απορριμμάτων τους και είναι ένας στόχος απόλυτα εφικτός, αν τα ψώνια του σούπερ μάρκετ μπαίνουν σε πάνινες και επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες μεταφοράς.

Life Debag ή… αποπλαστικοποίηση

Η ΕΕ μέσω του προγράμματος Life χρηματοδοτεί στην Ελλάδα την εκστρατεία Debag η οποία προωθεί την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη μείωση της χρήσης πλαστικής σακούλας. Το πρόγραμμα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στο νησί της Σύρου, ενώ ξεκινά η εφαρμογή του και στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης.
Πρακτικά, οι άνθρωποι του προγράμματος θα απευθυνθούν στη μαθητική κοινότητα, αλλά και σε κάθε σπίτι με ενημερωτικό υλικό και πάνινες σακούλες, κοινοποιώντας τα επιστημονικά πορίσματα της επιστημονικής ομάδας που είναι αρκετά για να …ταρακουνήσουν οποιονδήποτε έχει τα αυτιά του ανοιχτά. Περαιτέρω, θα ζητήσουν τη συνδρομή των επαγγελματιών για τη μείωση της προσφοράς δωρεάν πλαστικής σακούλας στους καταναλωτές.
Ο Δήμος των 3Β θεωρείται ένα σημαντικό σημείο της Αττικής, του μητροπολιτικού κέντρου της χώρας που παράγει τα περισσότερα απορρίμματα που βρέχεται από τη θάλασσα του Σαρωνικού, του κόλπου που λόγω των ρευμάτων δέχεται και παράλληλα διασκορπίζει θαλάσσια απορρίμματα σε όλες τις ελληνικές θάλασσες. Η δημοτική αρχή αγκάλιασε την πρωτοβουλία, φιλοξενώντας την Τετάρτη 22 Μαρτίου 2017 την πρώτη ενημερωτική ημερίδα στη Βούλα. Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα παρέχονται στο σύνδεσμο www.lifedebag.eu.

[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 25 Μαρτίου 2017]