Η δυσάρεστη είδηση της εκδημίας του μακαριστού Μητροπολίτη Γλυφάδος κυρού Παύλου έγινε αμέσως γνωστή το πρωινό της Τρίτης 19 Φεβρουαρίου 2019 και μας γέμισε με θλίψη. Τα προβλήματα που αντιμετώπιζε με την υγεία του ήταν γνωστά σε εκείνον πάρα πολλά χρόνια και το πάλευε γενναία δίδοντας έτσι το παράδειγμα και στο ποίμνιό του. Είχε θέληση και πυγμή. Είχε όρεξη και αποφασιστικότητα. Γνώριζε τα πάντα. Δεν το έβαζε κάτω και παρά τα προβλήματα υγείας ήταν πάντα παρών. Παρών σε όλες τις θρησκευτικές λειτουργίες και τελετές, παρών σε εκδηλώσεις, παρών σε δημοτικά συμβούλια, παρών με ανακοινώσεις της Μητροπόλεως. Ήταν ένας Μητροπολίτης που δεν έμενε αμέτοχος και απαθής. Σε κάποιους αυτό μπορεί να κακοφαινόταν. Μπορεί να χαλούσε τα σχέδια τους. Εκείνος όμως πάντα ήξερε πότε έπρεπε να επέμβει και για πόσο. Η παρουσία του ενέπνεε ένα σεβασμό, συνάμα όμως ήταν πολύ προσιτός και με ώτα ανοιχτά.
Ο κατά κόσμον Ευστράτιος Τσαούσογλου γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου του 1943 στην Ερμούπολη της Σύρου, καταγόμενος από πατρός εκ Σμύρνης. Ο μακαριστός Μητροπολίτης ήταν πτυχιούχος της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, τελειόφοιτος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών (εισήγηση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος) στην Ποιμαντική- Κοινωνιολογία και Ψυχολογία για νέους. Ήταν γνώστης της αγγλικής γλώσσας. Υπήρξε υπότροφος του Ελληνικού Κράτους στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Βιομηχανίας “Γιώτης”.
Χειροτονήθηκε διάκονος το 1966 και πρεσβύτερος το 1969. Στις 11 Οκτωβρίου 2002, εξελέγη από την Ιεραρχία της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος Μητροπολίτης Γλυφάδας, χειροτονήθηκε στις 14 του ίδιου μηνός και ενθρονίσθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2002. Υπηρέτησε ως μητροπολίτης Γλυφάδας μέχρι την εκδημία του στις 19 Φεβρουαρίου 2019.
Πρώτιστο μέλημα στην ποιμαντική διακονία του μακαριστού Ποιμενάρχη ήταν πάντα η λατρεία της Εκκλησίας, η συνεχής μυστηριακή ζωή και το κήρυγμα του Θείου Λόγου.
Ήταν ένας Μητροπολίτης που έκανε έργο και πρόσφερε χωρίς να το διατυμπανίζει. Προσπάθησε επί θητείας του να αφήσει έργο, το αποτύπωμά του και το κατάφερε. Είχε βέβαια αρωγούς του επιφανείς πολίτες της περιοχής μας όπως η οικογένεια Μαρτίνου, οι οποίοι συνέδραμαν το έργο της εκκλησίας και του μακαριστού Μητροπολίτου.
Κατάφερε με πολύ κόπο να δημιουργήσει το Κειμηλιαρχείο, τα εγκαίνια του οποίου έγιναν το Μάιο του 2017. Το Κειμηλιαρχείο οικοδομήθηκε με δαπάνες της οικογένειας Αθανασίου και Μαρίνης Μαρτίνου και στεγάζει προσωπικά κειμήλια και εκκλησιαστικά αντικείμενα του μακαριστού Μητροπολίτη κυρού Παύλου, των Ιερών Ναών της Ιεράς Μητροπόλεως, καθώς και πιστών. Στον εκθεσιακό του χώρο που απλώνεται σε τέσσερις αίθουσες, περιλαμβάνονται τέσσερις θεματικές ενότητες: βυζαντινές εικόνες, ξυλόγλυπτα, άμφια και ιερά σκεύη.
Το 2015 βρέθηκε στη Μητρόπολη Αχρίδος μετά από πρόσκληση του Αρχιεπισκόπου Αχρίδος κ. Ιωάννη. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του ο μακαριστός Μητροπολίτης επισκέφθηκε μοναστήρια και ναούς στα Σκόπια, και μεταξύ αυτών τη Μονή του Αγίου Παντελεήμονα στο Νερεζί και του Αγίου Ανδρέα στην Μάτκι, τη Μονή του Αγίου Ναούμ, την εκκλησία της Αγίας Σοφίας και της Παναγίας Περιβλέπτου στην Οχρίδα, και στην Πρέσπα την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Αρχιεσπικοπής Αχρίδος, ο μακαριστός Μητροπολίτης Γλυφάδος εξέφρασε τον ενθουσιασμό για την ιστορική κληρονομιά, αλλά την ίδια στιγμή εξέφρασε τη λύπη του για το γεγονός ότι αυτός ο πλούτος μετατρέπετε σε εστιατόρια είτε λόγω αμέλειας είτε για άλλους λόγους.
Πάντα είχε στην τσέπη του εικονάκια και τα έδιδε στους πιστούς, μαζί με την ευλογία του. Το έργο του στις φυλακές ήταν επίσης ορατό. Βοηθούσε τους φυλακισμένους, τους συνανθρώπους μας που λοξοδρόμησαν και τους έβαζε να παράγουν έργο το οποίο μετά ο ίδιος δώριζε στο ποίμνιό του. Πάντα είχε στην τσέπη του σταυρουδάκια, μπρελόκ, ημερολόγια και άλλα είδη που τα είχαν φτιάξει οι φυλακισμένοι και τα χάριζε.
Η Μητρόπολη της Γλυφάδας είχε δράση και εξωστρέφεια. Δεν ήταν ένας Μητροπολίτης με παρωπίδες, ακριβώς το αντίθετο θα λέγαμε. Πολλά παιδιά πήγαιναν στο Βρεφονηπιακό Σταθμό της Μητροπόλεως «Η Αγία Ειρήνη» που βρίσκεται στην Τερψιθέα. Πολλά επίσης αθλούνταν στον Αθλητικό Οργανισμό «Ο Άγιος Νέστωρ» που ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2003 με πρωτοβουλία του μακαριστού Μητροπολίτου κυρού Παύλου. Στη Μητρόπολη επίσης υπήρχε Σχολή Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής, αναγνωρισμένη από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Από τότε που χειροτονήθηκε μέχρι και την εκδημία του προσπαθούσε να εξαπλώνει την εκκλησία. Πραγματοποίησε τα θυρανοίξια σε πολλούς ναούς της Μητροπόλεως του, όπως στην Παναγία την Φανερωμένη στη Βουλιαγμένη, τον Ιερό Ναό Προφήτου Ηλιού στο Κόρμπι Βάρης και τον Κοιμητηριακό Ναό στο νέο κοιμητήριο της Γλυφάδας. Ήταν πάντα αρωγός σε μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπιζε η τοπική κοινωνία και πολλές φορές οι τοπικές αρχές είχαν προσπαθήσει να κερδίσουν την εκτίμησή του, κολακεύοντάς τον. Ο ίδιος όμως, έχοντας το Θείο Λόγο κατάφερνε να ξεπερνά τα εμπόδια.
Κύριο πρόβλημα που αντιμετώπιζε η νεοσυσταθείσα Μητρόπολη το 2002 και το οποίο παραμένει άλυτο μέχρι και σήμερα ήταν η έλλειψη Επισκοπείου και Γραφείων. Επί διάστημα πλέον των δύο μηνών από της Ενθρονίσεώς του ο μακαριστός Μητροπολίτης διέμενε εις την Μονή Πετράκη. Τελικά προσωρινώς – και ουδέν μονιμότερο του προσωρινού – βρέθηκε στέγη στην Ιερά Μονή Αγίου Νεκταρίου Τερψιθέα Γλυφάδας, σε μια πτέρυγα αυτής, στην οποία εγκαταστάθηκε από τις 2 Φεβρουαρίου 2003 αφού την ανακαίνισε με ιδίαις αυτού δαπάνες και στην οποία διέμενε μέχρι και την εκδημία του.
Το πρόβλημα της ευρέσεως χώρου εντός της έδρας της Ιεράς Μητροπόλεως, δηλαδή στη Γλυφάδα για την κατασκευή επισκοπείου και γραφείων συνεχίζει να υφίσταται και απασχολούσε τον μακαριστό Μητροπολίτη, ο οποίος δεν πρόλαβε να το επιλύσει.
Οι Δήμοι της Μητροπόλεως βυθίστηκαν σε τριήμερο πένθος, από τις 19 έως τις 21 Φεβρουαρίου και εξέδωσαν σχετικά ψηφίσματα. Στο έκτακτο δημοτικό συμβούλιο που έγινε στη Γλυφάδα το βράδυ της Τρίτης, τοποθετήθηκαν για τον μακαριστό Μητροπολίτη κυρό Παύλο ο Δήμαρχος και οι δημοτικοί σύμβουλοι με βαθιά συγκίνηση. Ταυτόχρονα πάρθηκε η απόφαση να ενταφιασθεί στην Ιερά Μονή του Αγίου Νεκταρίου στην Άνω Γλυφάδα, όπως επιθυμούσε και ο ίδιος και το οποίο είχε ζητήσει με επιστολή του προς το Δημοτικό Συμβούλιο, δις. Το Δημοτικό Συμβούλιο επίσης αποφάσισε, μεταξύ άλλων, να προχωρήσει στην ονοματοδοσία ενός δρόμου ή μιας πλατείας στην μνήμη του μακαριστού Μητροπολίτη. Ο Δημοτικός Σύμβουλος Νίκος Παπάζογλου προσφέρθηκε να φτιάξει με δικά του έξοδα και ένα άγαλμα του μακαριστού Μητροπολίτη που θα κοσμεί την πόλη, κάτι που ομόφωνα αποδέχτηκε το δημοτικό συμβούλιο.
Την Πέμπτη 21 Φεβρουαρίου σε κλίμα συγκίνησης εψάλη η εξόδιος ακολουθία. Για τον μακαριστό Μητροπολίτη Γλυφάδας κυρό Παύλο μίλησε ο εκπρόσωπος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ. Θεοδώρου Β’ στην Αθήνα, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γουινέας κ. Γεώργιος, ο οποίος αναφερόμενος στην προσφορά του μακαριστού Μητροπολίτη στην Ιεραποστολή στην Αφρική τόνισε: ”Η Εκκλησία της Αλεξάνδρειας θα τον ευγνωμονεί εσαεί”.
Να αναφερθεί ότι στην εξόδιο ακολουθία παρέστησαν, οι άρχοντες του τόπου, εκπρόσωποι φορέων, πλήθος κληρικών και λαϊκών, οι οποίοι κατέκλυσαν τον Ναό για να αποτίσουν φόρο τιμής στον μακαριστό μητροπολίτη Γλυφάδας κυρό Παύλο.
Εκφράζοντας την αγάπη του έπειτα από την πολυετή πνευματική γνωριμία και σχέση του με τον κοιμηθέντα μακαριστό Μητροπολίτη Γλυφάδας κυρό Παύλο, λίγο προ της εξοδίου ακολουθίας ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κορωνείας κ. Παντελεήμων εμφανώς συγκινημένος, τέλεσε, παρουσία και των συγγενών του κεκοιμημένου Ιεράρχου, Ιερό Τρισάγιο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής Αυτού εν σκηναίς δικαίων και εν χώρα ζώντων.
Επίσης μίλησε, ο πρωτοσύγκελος της οικείας Μητροπόλεως Αρχιμανδρίτης Αλέξιος Ψωΐνος εκ μέρους του τοπικού κλήρου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για την εκδημία του μακαριστού Μητροπολίτη Γλυφάδας κυρού Παύλου, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος απέστειλε προς τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο θερμό συλλυπητήριο γράμμα.
Τοποτηρητής της χηρευούσης Μητροπόλεως Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης ορίσθηκε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος.
Η οικογένεια του «Παλμού» συνδέθηκε μαζί του με ειλικρινή φιλία, αγάπη και αλληλοεκτίμηση και παρακαλεί το Θεό όπως αναπαύσει την ψυχή του εν τόπω χλοερώ, εν τόπω αναψύξεως. Ας είναι αιωνία του η μνήμη.
«Παύλος ο Α’»
Πως θα μπορούσε να ήταν αλλιώς και το σημερινό μας σημείωμα να μην αναφερθεί στην κοίμηση του μακαριστού πλέον Μητροπολίτη Γλυφάδας, Παύλου. Ήταν αληθινός ποιμενάρχης με πίστη και αφοσίωση στο έργο του, έδωσε πολλές μάχες και προσωπικές και ποιμαντορικές και έβγαινε πάντα χάριν στην πίστη στον Θεό, νικητής σε αυτές. Ο μακαριστός ποιμενάρχης με είχε τιμήσει με τη φιλία του, την αγάπη του και την στοργή του, κάτι πολύ πολύτιμο για μένα. Μου είχε συμπαρασταθεί στη μεγαλύτερη περιπέτεια της υγείας μου έχοντας πάντα το θείο λόγο στα χείλη του, δίνοντας μου αγάπη, δύναμη και κουράγιο. Όπλα που ήταν πολύ χρήσιμα σε μένα. Δεν θα μπορούσα να ξεχάσω επουδενί τις συνομιλίες μου μαζί του, όπου κάθε φράση του ήταν και μια διδαχή, κάθε λόγος του ένα ηθικό δίδαγμα και μια παραίνεση ζωής. Δεν ήταν ο τυπολάτρης, αλλά ο ουσιαστικός υπηρέτης της θέσεώς του, του Θεού και των ανθρώπων. Είναι γνωστό το έργο του που έχει παράξει μέσα στις φυλακές για ανακούφιση αυτών των ανθρώπων που έπρεπε να ενταχθούν και πάλι στο κοινωνικό σύνολο. Είναι επίσης γνωστό το φιλανθρωπικό έργο του, εντός και εκτός Μητροπόλεως, κινητοποίηση δυνάμεων προς ανακούφιση των αδυνάτων. Βέβαια καλύτερος κριτής είναι ο ίδιος ο Θεός ο οποίος είμαι σίγουρος ότι θα του δικαιώσει κάθε πράξη του και θα τον εντάξει στη δεξιά του. Σήμερα θα μπορούσε να πει κάποιος ότι σπανίζουν τέτοιου είδους ιεράρχες, εμείς δε θα το τολμήσουμε διότι δεν θέλουμε να αδικήσουμε κάτι που δεν γνωρίζουμε απλώς θα επαινέσουμε αυτόν που με πράξεις έκανε καθημερινότητα του τον Θείο λόγο. Αυτόν που κέρδισε αξίες, τον σεβασμό και την αγάπη του ποιμνίου του. Καλό παράδεισο, αξιομακάριστε αδελφέ ημών και ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα σε σκεπάσει.
[Ο ΠΑΛΜΟΣ]
Ένας σύντομος γραπτός χαιρετισμός στον μακαριστό πλέον Μητροπολίτη Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης & Βάρης κυρό Παύλο!
Είναι κάποιες στιγμές που ξέρεις ότι θα τις ζήσεις, αλλά αρνείσαι πεισματικά να συμβιβαστείς, αφήνοντάς τες στην άκρη του μυαλού σου, αλλά όταν συμβούν αρνείσαι να αποδεχθείς και να πιστέψεις, αφού νομίζεις ότι απλά είναι ένα κακόγουστο αστείο και όλα θα είναι σε λίγο όπως και πριν!
Μία από αυτές τις στιγμές είναι και η σημερινή που ξημέρωσε σήμερα 19 Φεβρουαρίου 2019. Ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας Παύλος (αλλά για τους κοντινούς του προτιμούσε απλά το π. Παύλος), δεν είναι σωματικά πλέον ανάμεσά μας! Τα χρόνια προβλήματα υγείας που τον ταλαιπωρούσαν σε όλη σχεδόν την ενήλικη ζωή του, τον λύγισαν οριστικά και από σήμερα μεταβαίνει προς τον Δικαιοκρίτη αλλά και Φιλάνθρωπο Σωτήρα Χριστό, που τόσο αγάπησε και αφιέρωσε όχι απλά την ζωή του, αλλά και την κάθε αναπνοή του, υπηρετώντας τον Ίδιο ή την εικόνα Του, τον άνθρωπο από πολλές θέσεις που του εμπιστεύτηκε η Εκκλησία.
Για εμένα προσωπικά, αποτέλεσε πατέρας (όταν κοιμήθηκε ο κατά σάρκα πατέρας μου) και ευεργέτης από την αρχή της γνωριμίας μας, ως Διευθυντής του Οικοτροφείου της Ανωτέρας τότε Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών, μέχρι και σήμερα ως πρώτος Μητροπολίτης της Μητροπόλεως Γλυφάδας. Από τα τίμια χέρια του, έλαβα την Ιεροσύνη στους δύο βαθμούς της (Διακόνου και Πρεσβυτέρου), από τα χέρια του έλαβα τις χειροθεσίες του Πρωτοπρεσβυτέρου και Πνευματικού, και την εμπιστοσύνη του από λαϊκός ακόμη, να έχω την ευθύνη της Γραμματείας του Γραφείου Νεότητος από την ίδρυση της Μητροπόλεως μέχρι και σήμερα.
Πέρα όμως από την διαμόρφωση αυτού που με αξίωσε ο Θεός, δια του μακαριστού πλέον Μητροπολίτου Γλυφάδας μέσα από το ράσο, αυτό που μένει στο τέλος, είναι οι εμπειρίες και οι στιγμές, από λόγια και πράξεις, στη πολύχρονη παραμονή μου μαζί του, τόσο στο Οικοτροφείο της Α.Ε.Σ.Α (3 χρόνια, από το 1996 έως το 1999), όσο στη Μονή Πετράκη (από το 2000 έως και την εκλογή του σε Επίσκοπο το 2002) και από την ενθρόνισή του (τον Δεκέμβριο του 2002 μέχρι το 2004) στη Μονή του Αγίου Νεκταρίου Τερψιθέας Γλυφάδας, ως λαϊκός συνεργάτης, και με μια μικρή παρένθεση 2 χρόνων για την στρατιωτική μου θητεία και τον Γάμο μου, επανεσυνδεθήκαμε από το 2006 τον Αύγουστο που έγινα Διάκονος, μέχρι και σήμερα (Φεβρουάριο 2019).
Νομίζω ότι ούτε ολόκληρο βιβλίο δεν επαρκεί για να γράψω έστω και λίγα, από αυτά που έχω φυλαγμένα στο μυαλό και στη καρδιά μου από τον Μακαριστό, για να διηγηθώ. Μαζί σε χαρές, μαζί σε πολλές λύπες και δοκιμασίες, μαζί στις Ακολουθίες και στις αναρίθμητες ποιμαντικές εξορμήσεις, μαζί και σε στιγμές έντασης και παρατηρήσεων για τα πολλά προσωπικά μου λάθη και ατέλειες του χαρακτήρα μου, που εκείνος πάντα ανεχόταν με την τρυφερή του καρδιά και ας η ένταση της φωνής του ήταν υψωμένη και επικριτική! Τα δάκρυά μου δεν αφήνουν τα χέρια μου, να εξωτερικεύσουν κάτι από αυτά προς το παρόν. Όμως νομίζω θα ωφελήσουν όλους, αν μας αξιώσει ο Κύριος να το κάνουμε στο μέλλον! Αυτό που είναι σίγουρο πάντως και το αναγνωρίζουν όλοι, είναι ότι ως Επίσκοπος ήταν πατέρας και ποτέ Δεσπότης με την αυταρχική έννοια! Γι αυτό αγάπησε και αγαπήθηκε πολύ!
Κλείνοντας αυτό τον πρώτο γραπτό αποχαιρετισμό, επειδή δεν μου δόθηκε η ευκαιρία να το κάνω από κοντά, θέλω να εκφράσω (και συγνώμη για την χρησιμοποίηση του πρώτου προσώπου αλλά θα είναι πολύ τυπικό να χρησιμοποιήσω πληθυντικό) την βαθιά μου αγάπη και ευγνωμοσύνη προς το πρόσωπό του Γέροντα (όπως τον έλεγα πάντα) για όσα σκανδαλωδώς με ευεργέτησε μέχρι και σήμερα και είμαι βέβαιος ότι θα συνεχίσει να το κάνει και από τον ουρανό. Ένα μεγάλο δημόσιο συγνώμη για τα λάθη και τις παραλήψεις μου, που μπορεί να τον στεναχώρησαν στη μακρόχρονη κοινή πορεία μας και τέλος μία ευχή για ανάπαυση της αγιασμένης ψυχούλας του!
ΚΑΛΟ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ! ΚΑΛΗ ΚΟΙΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ!
π. Αντώνιος Χρήστου
Δραστηριότητες
Ιεροκήρυξ:
• Ιεράς Μητροπόλεως Νικοπόλεως και Πρεβέζης (1966-1970)
• Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου (1970-1976)
• Ιεράς Μητροπόλεως Νίκαιας (1976-1988)
• Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών (1988-2001)
• Διευθυντής Οικοτροφείου Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών (1988-1999)
• Καθηγούμενος Ιεράς Μονής Ασωμάτων Πετράκη, μετά από εκλογή (15.05.1999-11.10.2002)
• Καθηγητής Ανωτέρου Ιερατικού Φροντιστηρίου Τήνου (1970-1973)
• Καθηγητής Μέσης Εκκλησιαστικής Σχολής Τήνου(1971-1973)
• Καθηγητής σε Ιδιωτικό Νυχτερινό Γυμνάσιο Ιεράς Μητροπόλεως Νίκαιας “Οι 3 Ιεράρχαι” (1976-1980)
• Πνευματικός Μέσης Εκκλησιαστικής Σχολής Τήνου (1973-1976)
• Πνευματικός Ιεράς Μονής Κεχροβουνίου Τήνου (1977-1988)
• Εθελοντής υπεύθυνος, από την Εκκλησία και το Υπουργείο Δικαιοσύνης στις Φυλακές Κορυδαλλού και πιο συγκεκριμένα στο Σωφρονιστικό Κατάστημα Ανηλίκων Κορυδαλλού και στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνος
• Εθελοντής υπεύθυνος παραγωγός εκπομπής στον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Εκκλησίας της Ελλάδος με θέμα φυλακαί-κρατούμενοι-νοσοκομεία και με τίτλο “Η αγάπη στην πράξη”
• Ιεραποστολή στην Αφρική για 48 φορές , στη Ζιμπάμπουε, στην Μοζαμβίκη, στη Νότια Αφρική και στο Μπουρούντι, στις ελληνικές κοινότητες οι οποίες υστερούν σε εφημέριους (1988-1999)
• Ποιμαντική – Λατρευτική Διακονία στον Σύλλογο Αναπήρων “Βηθεσδά”
• Ποιμαντική – Λατρευτική Διακονία στον Σύλλογο “Ορθόδοξη Πορεία” (1996-)
• Ποιμαντική μέριμνα σε οικογένειες πολυτέκνων κρατουμένων και αποφυλακισμένων (1977-)
• Μέριμνα εξοπλισμού Ναών και Παρεκκλησίων στη Ζιμπάμπουε, στην Μοζαμβίκη, στην Πολωνία, στην Γερμανία, στις Φυλακές Κορυδαλλού και στην Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών και στην Νέα Κηφισιά (1977-1999). Πρόεδρος του Ε.Ε.Σ μετά από απόφαση του Πρωτοδικείου το 2013.
• Ανάπτυξη ποιμαντικής μέριμνας ασθενών, με επίκεντρο το Ασκληπιείο Βούλας.
• Αποπεράτωση και εξωραϊσμός των Ναών της Ι.Μ.Γλυφάδας.
• Δημιουργία Κειμηλιαρχείου της Ι.Μ. Γλυφάδας για την φύλαξη και ανάδειξη κειμηλίων και εκκλησιαστικών αντικειμένων του ΣεβασμιωτάτουΜητροπολίτου κ. Παύλου, των Ιερών Ναών της Ιεράς Μητροπόλεως καθώς και πιστών. Μεταξύ αυτών και ένα ευαγγέλιο και ένας αρχιερατικός σάκκος του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης.
• Ανάδειξη της μνήμης του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης στη Μητρόπολη, με καθιέρωση Παρεκκλησίου στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Γλυφάδας,την ιστόριση εικόνων και τοιχογραφιών σε πολλούς ναούς, τις διάφορες επετειακές τιμητικές εκδηλώσεις καθώς και την ανέγερση ανδριάντα του αγίου στο προαύλιο του Ι.Ν. Αγίας Τριάδος Γλυφάδας.
Μετάλλια
• Ιεράς Μητροπόλεως Νικοπόλεως και Πρεβέζης
• Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου
• Ιεράς Μονής Κεχροβουνίου Τήνου
• Ιεράς Μητροπόλεως Νικαίας
• Ιεράς Μονής Όσιου Λουκά του εν Στειρίω
• Ιεράς Μονής Πάτμου
• Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού
• Αρχιεπισκόπου Αθηνών
• Ιωβηλαίου 2000 Χριστιανισμού
• Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών
• Χιλιετηρίδος εκχριστιανισμού των Σλάβων (Εκκλησία Πολωνίας).
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 23 Φεβρουαρίου 2019]
